سفر شهریور ماه ما به کرمانشاه یکی از امید بخش ترین و جذاب ترین سفر های سال 1402 ایفا بود. این سفر با یک شروع امیدوار کننده آغاز شد :
بازدید از قرق 300 هکتاری روستای سرخک که به کمک مردم بومی منطقه از سال 1387 ایجاد شده بود و تا به الان توسط داوطلبان بومی منطقه حفاظت می شد.
در پوشش گیاهی این منطقه بلوط، گلابی وحشی و زالزالک دیده می شد که نشان می داد در این سال ها مدیریت ورود دام در منطقه به خوبی کنترل شده است. حضور خرس، کبک، خرگوش و … در سکونتگاه امن شان نیز موفقیت این قرق و احترام مردم به محیط زیست را تصدیق می کرد.
بازدید از این مناطق با همراهی جناب آقای درویش سلیمی مدیر انجمن محیط زیستی آوان انجام پذیرفت.
انجمن محیط زیستی آوان از سال 1387 در استان کرمانشاه شروع به فعالیت کرده و طی این سال ها با کمک مردم بومی بیش از هزار هکتار از اراضی جنگلی زاگرس میانی را با همکاری اداره منابع طبیعی قرق کرده اند.
ایفا در واقع به دعوت انجمن محیط زیستی آوان به منطقه دالاهو در کرمانشاه سفر کرد و جناب آقای درویش سلیمی در طول این سفر به صورت داوطلبانه و کاملا دغدغه مندانه همراهی مان کردند.
اقامتگاه عمو مراد
در ادامه اقامتگاه آقای مراد فرهادی نصب که در بین اهالی عمو مراد خطاب می شد از دیگر جذابیت های سفر ما به کرمانشاه بود. کلبه ای در دامنه کوه های زاگرس با منظره ای زیبا و کم نظیر که می توانست به اقامتگاهی محیط زیستی مبدل شود.
عمو مراد از نسل آدم های عاشقی بود که به شدت نیاز است تا برای بقای کشور تکثیر شوند! او سال ها داوطلبانه و عاشقانه از زاگرس و منطقه‌ی قرق حفاظت می کرد و همچنین در زمینه آموزش و ترویج الگو های کشت جایگزین به مردم از جمله پونه گیاهی، آویشن و گیاهان دارویی و… با جهاد کشاورزی به صورت داوطلبانه همکاری داشت.
روستای گل به سر
روستای متروکه گل به سر یکی از روستاهای قدمت دار منطقه بود که طبق نظر کارشناسان می توانست با باز طراحی به یک جاذبه بوم گردی فعال تبدیل شود. آخرین نفری که از این روستا خارج شده بود تا سال 1385 در آنجا اقامت داشته است. هنگامی که از جناب آقای درویش سلیمی، مدیر انجمن آوان پرسیدیم :« چرا تا به الان مردم منطقه زمین های خود را نفروخته اند تا با هزینه آن در شهر زندگی کنند؟» در جواب ما پاسخ دادند :« با اینکه این روستا خالی از سکنه است اما در جامعه سنتی نشین و به خصوص مردم کرمانشاه، زمین های کشاورزی و زمین های آبا اجدادی شان که به زبان کردی شونمیکان گفته می شود یعنی زمینی که نیاکان شان در آن سکنا داشته اند را به هیچ قیمتی نمی فروشند زیرا آن را بخشی از فرهنگ و اصالت خود می دانند.»
میهمان رهبر معنوی منطقه
در ادامه میهمان رهبر معنوی منطقه، جناب آقای حیدری بودیم. در طی صحبت با سید جلال حیدری، پسر رهبر معنوی منطقه متوجه شدیم از دهه های پیش توصیه اکید ایشان بر حفظ محیط زیست بوده که به تلاش های بسیار برای حفظ طبیعت و محیط زیست منجر شده است. مردم منطقه نیز به دلیل احترامی که برای جناب آقای حیدری قائل بودند، احترام به محیط زیست را جزو اولویت‌های خود می دانستند.
روستای گوراجوب و سد زمکان
در ادامه میهمان اهالی خونگرم روستای گوراجوب بودیم. در آنجا متوجه شدیم ایجاد سدی به نام زمکان، آسیب های فراوانی به مردم منطقه وارد کرده است. در واقع این سد بدون مطالعه و امکان سنجی درست و به بهانه 3 دستاورد برای منطقه گوراجوب ایجاد شده بود:
تأمین آب شرب
تأمین آب کشاورزی
تأمین آب صنایع
مسئولین مربوطه به مردم هشدار داده بودند که ممکن است طی آبگیری سد، 5 روستا زیر آب بروند اما با احداث سد نه تنها هیچ کدام از دستاورد ها محقق نشد بلکه حتی پیش بینی انجام شده نیز اشتباه بود و از 5 روستا تنها 1 روستا زیر آب رفت. اکنون دو روستای دیگر خالی از سکنه هستند و دو روستای باقی مانده به سختی و با چالش های متعددی زندگی می کنند.
حتی بزرگان روستا نیز مخالف ایجاد سد بوده اند و در این باره امضاء جمع آوری می کنند اما متأسفانه با سیاست های به کار گرفته شده ابتدا خانه های روستایی را با قیمت بالایی خریداری کرده و سپس باغات روستایی را با مبلغ بسیار کمی قیمت گذاری کردند. این مسئله موجب شد مردم روستا که اکثرا تولید کننده بودند و در زمینه‌ی کشاورزی، دام پروری و صنایع دستی فعالیت داشتند، مجبور به فروش املاک خود شوند، به حاشیه شهر ها مهاجرت کنند و در ادامه دچار تبعات فرهنگی و مشکلاتی جسمانی شوند.
همچنین در این ۵ روستا گویش گورانی رایج بوده است که متاسفانه با مهاجرت روستاییان این گویش آسیب دیده و به نوعی تهاجم فرهنگی نیز اتفاق افتاده است.
روستای گهواره
در این روستا ما از عطاری جناب آقای نوری بازدید کردیم. آقای نوری فروشگاهی محلی داشت که خودش کاشت و برداشت محصولاتش را انجام می داد و به صورت طبیعی عرقیجات و دارو های گیاهی را درست می کرد. طبیعی بودن فرآیند آماده سازی محصول مهم ترین دلیلی بود که محصولات آقای نوری را فوق العاده با کیفیت می کرد.
سپس از کارگاه فرش بافی روستای گهواره بازدید کردیم. کارگاهی با نفش و نگار های سنتی و چشم نواز! مهم تر از همه اینکه این کارگاه طی دو سال فعالیت خود توانسته بود بیش از ۱۸۰ نفر از روستاهای اطراف گهواره را شاغل کند.
کارگاه ساخت تنبور در روستای گهواره مقصد بعدی مان در کرمانشاه بود. بازدید از کارگاه تنبور سازی جزو دیگر جذابیت های سفرمان محسوب شد زیرا در واقع روستای گهواره به اسم منطقه تنبور شناخته می شد و بزرگان موسیقی از این منطقه تنبور خریداری کرده بودند. حفظ کیفیت، اصالت و سنت تنبور سازی با عدم دخالت ماشین ها نیز در معروفیت تنبورهای روستای گهواره بی اثر نبود.
ساختن یک تنبور با روش سنتی 15 روز زمان می برد یعنی اگر 2 نفر در کارگاه مشغول به کار باشند نهایتا 4 تنبور در یک ماه می توانند تولید کنند. این در حالی است که با استفاده از ماشین آلات مربوط به این حرفه، ساخت تنبور 2 الی 3 روز بیشتر زمان نمی برد. هنگامی که ما از تنبور سازان پرسیدیم :« چرا از ماشین ها برای تولید بیشتر تنبور استفاده نمی کنید؟» آنها پاسخ دادند :« زیرا اصالت و سنت ساخت تنبور باید در میان ما حفظ شود. ما هرگز اصالت را فدای درآمد نخواهیم کرد!»
در ادامه همچنین از روستاهای نودشه، قلاش و شرکان هم بازدید هایی صورت گرفت.
جلسه با انجمن های محیط زیستی
بنیاد ایفا به همراه جناب آقای محمد درویش در طی این سفر با انجمن ها، گروه ها و فعالان محیط زیستی منطقه دالاهو جلسه ای داشت که در پی آن، مشکلات و چالش های موجود مطرح شدند و مباحث و راهنمایی های کارشناسانه ای در این باره صورت گرفت.
جلسه دوم ما با انجمن محیط زیستی ژیوای در پاوه بود که طی این جلسه در رابطه با محتوا های تولیدی انجمن ژیوای، بازیافت زباله و مشکلات محیط زیستی، چالش ها، آتش سوزی جنگل ها و … صحبت شد.
