نام زاگرس از کجا آمده است؟
نام باستانی رشته کوه زاگرس، کر یا کور بوده که در اسطوره‌شناسی سومری نام کوهی بوده است. کور همچنین نام دیگر امپراتوری اکد است که مربوط به سه هزار سال پیش می‌باشد.
بعضی معتقدند ریشه این نام اوستایی است. در زبان اوستایی زاگر به معنای کوه بزرگ است.
نظری دیگری نیز هست این است که این کلمه از نام قبیله مهاجران هند و اروپایی ساکن در این منطقه معروف به ساگارتی گرفته شد.
نام قدیمی دیگر این رشته کوه در زبان فارسی پاتاق است که نام رشته کوهی معروف در کرمانشاه نیز بوده است.
واژه زاگرس یا زاگروس در اواخر دوره قاجار از طریق ترجمه آثار نویسندگان اروپایی و بعضا از زبان یونانی وارد زبان فارسی شده که در زبان یونانی با اضافه شدن S آن را به زاگرس تغییر دادند و سپس بر روی نقشه ایران نیز گذاشته شد.
ظاهرا مشیرالدوله حسن پیرنیا اولین کسی است که واژه زاگرس را در کتاب خود به نام تاریخ ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان آورده است.
این رشته کوه باشکوه و بسیار قدیمی، به عنوان یک مانع طبیعی بین چندین فرهنگ و امپراتوری جهان باستان و مدرن عمل کرده به طوری که بخش‌هایی از پادشاهی و مرزهای ملی امپراتوری‌های ایران و عثمانی و امپراتوری‌های خارجی اشکانی و روم را مشخص کرده بود.
قدمت زاگرس
از سکونت و کشاورزی انسان شواهدی در زیستگاه‌های این کوه کشف شده که قدمت آن به ۹۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد. قدیمی‌ترین سنگ‌های منطقه زاگرس مربوط به دوره پرکامبرین ۵۴۱ میلیون سال پیش و سنگ‌های پالئوزوئیک با قدمت بین ۵۴۱ میلیون تا ۲۵۲ میلیون سال پیش در بلندترین قله‌ها یا نزدیک به آن یافت می‌شوند.
رشته کوه زاگرس کجا قرار دارد؟
جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با ۶ میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند و قله‌های بلندی را در خود جای داده است. بلندترین قله‌های زاگرس دنا، زرد کوه و اشترانکوه هستند.
پوشش گیاهی
قدمت جنگل‌های رشته کوه زاگرس به حدود ۵۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. حدود ۷۰ درصد از تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط تشکیل می‌دهد که جزو قدیمی‌ترین جنگل‌های بلوط جهان هستند.
علاوه بر بلوط ۱۸۰ گونه درخت و درختچه در این منطقه یافت می‌شود که نشان از ارزش ژنتیکی بالای زاگرس دارد. از سایر گونه‌های درختی این جنگل‌ها می‌توان به افرا، کیکم، بنه، زبان گنجشک، گلابی وحشی، ولیک، ارغوان نام برد.
جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی الیه شمال غربی ایران استان آذربایجان غربی آغاز و سپس غرب استان‌های کرمانشاه، ایلام، چهار محال و بختیاری، خوزستان و لرستان و جنوب غرب ایران استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس را طی می‌کند.
در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان‌های فارس، لرستان و خوزستان مقام‌های اول تا سوم را از نظر وسعت دارند.
نخستین انسان‌های ساکن زاگرس
به طور کلی در هزاره سوم، دوم و اول قبل از میلاد دامنه‌های شرقی و غربی زاگرس و زاویه جنوب غربی ایران یکی از مراکز مهم تجمع اقوام گوناگون در جهان بوده است که دارای نژادی مشترک، فرهنگ و تمدنی مشابه با حکومت‌های تقریبا مهم بوده‌اند که در راس آن‌ها ایلام قرار داشت. نیمه شمالی رشته کوه زاگرس در دوره ایران باستان محل زندگی مادها بوده است.
ساکنان امروز زاگرس
بیشتر جمعیت رشته کوه زاگرس را اقوام ایرانی تبار لر، لک و کرد تشکیل می‌دهند که از دیرباز در این رشته کوه زندگی کرده‌اند و ۱۰ درصد جمعیت کشور در این مناطق زندگی می‌کنند.
اهمیت زاگرس
زاگرس یکی از مهم‌ترین تضمین کننده‌ها در قابل سکونت ماندن کشورمان است.
جنگل‌های زاگرس سیستم‌های حیات بخشی هستند که بقا زاگرس نشینان وابسته به بقای آن‌ها است و در صورت آسیب دیدن، حیات منطقه به خطر می‌افتد به دلیل حجم بالای نزولات جوی تامین کننده حدود ۴۰ درصد از آب شرب کشور است.
این جنگل‌ها به جذب آب و افزایش منابع آب زیر زمینی، جلوگیری از جاری شدن سیل، جلوگیری از فرسایش خاک، مهار حجم قابل توجهی از ریز گردها، تولید اکسیژن کمک می‌کنند و زیستگاه حیات وحش متنوع زاگرس هستند و نقش‌های حیاتی جنگل‌های زاگرس است.
نابودی جنگل‌های بلوط
در سال‌های اخیر مواردی مانند تغییر کاربری اراضی جنگلی، تصرفات غیر قانونی، تهیه سوخت و زغال و چرای بیشتر از ظرفیت جنگل‌ها و آتش سوزی باعث نابودی جنگل‌های زاگرس شده است.
در کل بهره برداری غیر اصولی چهره‌ی این جنگل‌ها به کلی دگرگون شده و به جز در نقاط معدودی نشانی از انبوهی سابق در این جنگل‌ها نیست.
در کنار عوامل انسانی، که بقای جنگل‌های کهن زاگرس را به شدت تحت تاثیر قرار داده است با وقوع خشکسالی‌های پی در پی طی سالیان گذشته به عنوان یک عامل زمینه‌ای، هجوم آفات و امراض مساحت زیادی از جنگل‌های زاگرس را به کام مرگ کشانده است.
براساس آخرین آمار و بررسی‌های صورت گرفته بالغ بر ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از سطح جنگل‌های زاگرس تاکنون خشکیده یا در معرض خشکیدگی است.
ایفا تصمیم گرفته است با کمک شما و با توجه به ظرفیت‌هایش، با همکاری جامعه محلی و جوانان داوطلب و روستا‌نشینان عاشق و ساکن در حاشیه جنگل‌های زاگرس به کمک زاگرس و زاگرس نشینان برود تا این میراث کهن برای ایران باقی بماند.
ایفا یعنی ایران و فردایی آباد