مدیریت صحیح منابع تجدید پذیر و تجدید ناپذیر ، حفظ محیط زیست، امنیت غذایی و رابطه آن ها با توسعه پایدار به طور فزاینده ای به موضوعی مهم برای کشورهای در حال توسعه و جوامع جهانی تبدیل شده است. در واقع محیط زیست یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار محسوب می شود و اگر چه موضوع حفاظت از محیط زیست در ابعاد کلان مورد توجه برنامه ریزان و مجریان کشور قرار گرفته اما متاسفانه در ابعاد خرد، به ویژه در مقیاس روستاها- که بخش عظیمی از منابع محیطی را در خود جای داده اند- توجه کمتری شده است.
روستاهاي ايران با توجه به نزديكي خاصي كه به طبيعت پيرامون خود دارند، هم بيشترين تأثير را بر محيط می گذارند و هم بيشترين تأثير را از محيط پيرامون خود مي گيرند که این ارتباط تنگاتنگ ابعاد مختلفي از محیط زیست را درگیر می کند. در نتیجه حفاظت از محيط زيست روستا نه تنها به عنوان جزء تفكيك ناپذير توسعه پايدار بلكه به عنوان ارزش بنيادين مورد نياز نسل امروز و نسل هاي آتي به شمار می رود. ارزشی که به نوعی وظیفه همگانی و ملی ماست و هر شخص وسازمانی می بایست در حیطه وظایف و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی اش به آن حساسیت داشته باشد.
چرا روستا ها توجه خاصی می طلبند؟
مناطق روستایی بخش قابل توجهی از جمعیت و عرصه های طبیعی و زیستی کشور را به خود اختصاص داده و نقش اساسی در حیات اقتصادی و اجتماعی کشور دارند. ما معتقدیم توسعه پایدار روستایی و بهبود کیفیت محیط از کاستی های چشمگیری رنج می برد که این ضعف شامل درک ناقص از مسئله تخریب محیط زیست، فقر و نوعی سردرگمی میان معیشت و محیط زیست است. لذا موجوديت و بقاي روستا ها در گرو پیشرفت و پايداري تمامي مولفه ها و ساز وكارهاي توسعه اي آن است.
باید توجه داشت که :
• ۱/۴ جمعیت ایران در روستاها ساکن و اکثر آنها کشاورز و دامدار هستند.
• دام داری بزرگترین تهدیدی است که امروزه باعث از بین رفتن جنگل ها و حیاط وحش شده است. در واقع چرای بی رویه دام اجازه رشد و زادآوری و رویش جوانه ها را به گونه های گیاهی مختلف نمی دهد و به همین خاطر جنگل دیگر توان و فرصت کافی برای رشد و حتی احیاء خودش را ندارد.
• کشاورزان با روش های کشاورزی غیر استاندارد و سنتی، عدم رعایت الگوی کشت، مصرف بی رویه سم و کود های شیمیایی و کشتن کلیه میکروارگانیسم های زنده باعث آلودگی و فقر شدید خاک و در نهایت بیابان زایی می شوند.
• در نتیجهٔ آلودگی خاک، ما شاهد آلودگی آب های زیرزمینی، رودخانه ها، دریا ها و نابودی اکوسیستم خواهیم بود. خود کشاورزی نیز به تنهایی حدود 80 درصد آب قابل استحصال کشور را مصرف می کند که درشرایط کم آبی و خشکسالی بی سابقهٔ کشور قابل تامل است.
بسیاری از مشکلات محیط زیستی ناشی از عدم دانش کافی مردم و حتی مسئولین در سطوح مختلف دولت است. مدیریت نابسامان دولتی، وجود قوانین نادرست و شکست سیاست های کاهش فقر نیز از طرف دیگری به این مشکلات دامن میزنند و باعث هدر رفتن منابع و سرمایه های ملی می شوند.
به همین خاطر بهترین راه حلی که در حال حاضر قابل اجرا باشد را تقویت و توسعه پایدار روستا ها، آموزش ، مشاوره و آگاه کردن مردم و جامعهٔ محلی می دانیم زیرا حفظ محیط زیست زماني امكان پذير است كه مردم با دخالت و مشاركت خود در امور و تمامي ابعاد آن سهيم باشند.
ما و طبیعت…
باید در نظر گرفت زمانی که رابطه انسان با طبیعت مسالمت آمیز باشد، طبیعت از ارائه مواهب و نعمت های خدادادی اش به انسان دریغ نمی کند و آغوشش را همواره برای بهره مندی و لذت بخشی به روی او باز می کند اما در صورت بی توجهی به عواقب وخیم تخریب محیط زیست و بهره برداری بی رویه و حساب نشده از طبیعت که دارای توانی محدود است_ طبیعتی که تمام فعل وانفعالات جوامع بشری به آن وابسته اند_ عواقب این مسئله نخست گریبان‌گیر ما انسان ها می شود یا خواهد شد که به دنبال آن، بر مشکلات روانی، اجتماعی و جسمی مان قطعا تاثیر گذار است.
پس در شرایطی که اقدامات غیرمنطقی انسان ها موجب نابودی محیط زیست شده است، باید رویه و برنامه مناسبی را در راستای حفاظت از طبیعت و توسعه ای پایدار خصوصا در روستا ها بکار گرفت.